Istnieją dwie międzynarodowe klasyfikacje według, których diagnozuje się zaburzenia osobowości typu borderline. Są nimi ICD-10 (klasyfikacja Europejska – WHO) oraz DSM-V (klasyfikacja American Psychiatric Association).
Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się osobowość chwiejną emocjonalnie, która obejmuje dwa podtypy: impulsywny i borderline. Podtyp impulsywny osobowości chwiejnej emocjonalnie charakteryzuje się wyraźną skłonność do konfliktów z innymi oraz do kłótliwości. Z kolei podtyp „borderline” wyraźną niestabilnością w wielu obszarach życia.
Klasyfikacja ICD-10:
Podtyp impulsywny: należy stwierdzić co najmniej 2 spośród następujących cech:
- skłonność do działań impulsywnych,
- łatwość do reagowania gniewem lub przemocą,
- trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą szybkiej satysfakcji,
- niestabilny i kapryśny nastrój.
Podtyp „z pogranicza” (borderline): należy stwierdzić co najmniej 3 cechy:
- niejasności dotycząc obrazu własnej osoby,
- niejasność celów i preferencji (również seksualnych),
- angażowanie się w intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych,
- próby uniknięcia potencjalnego porzucenia,
- groźby lub działania samobójcze i samo uszkadzające,
- stałe uczucie pustki wewnętrznej.
Klasyfikacja DSM-V:
Z kolei w klasyfikacji DSM-V osobowość „borderline” jest zdefiniowana jako wzorzec zachowań zdominowany niestabilnością w relacjach interpersonalnych, w ocenie osoby własnej i emocjach oraz z wyraźnie zaznaczoną wybuchowością.
Aby móc postawić rozpoznanie należy stwierdzić co najmniej 5 z poniższych cech:
- podejmowanie rozpaczliwych wysiłków w celu zapobieżenia porzuceniu realnemu lub wyimaginowanemu,
- niestałe ale intensywne związki interpersonalne (krańcowe idealizowanie lub dewaluowanie)
- zaburzenia tożsamości – utrwalony i wyraźnie zaburzony, zniekształcony lub niestabilny obraz własnej osoby lub poczucia własnej wartości,
- impulsywność co najmniej w dwóch obszarach stanowiących potencjalne zagrożenie dla samego siebie (życie seksualne, wydawanie pieniędzy, używanie substancji psychoaktywnych, ryzykowne prowadzenie samochodu, napadowe objadanie się),
- nawracające zachowania samobójcze, próby lub groźby samobójcze, dokonywanie samookaleczeń,
- niestabilność emocjonalna wywołana nadmierną reaktywnością nastroju,
- przewlekłe uczucie pustki,
- nieodpowiednio silny gniew lub brak kontroli nad wybuchami gniewu,
- przemijające, związane ze stresem myśli o charakterze paranoidalnym lub zaznaczone objawy dysocjacyjne
Co to oznacza?
Charakterystyczny dla zaburzenia „borderline” jest niestabilny obraz siebie, np.: trudno tym osobom określić jakie są, co lubią, co nie lub jest to bardzo zmienne. Podejmują także nieustające wysiłki w celu uniknięcia wyobrażonego lub rzeczywistego porzucenia przez bliskich i w takich chwilach mogą odczuwać paraliżujący lęk przez samotnością. Związane jest to z poczuciem, że sami sobie nie poradzą i do „przeżycia” potrzebują innych ludzi. Wysiłki na rzecz uniknięcia porzucenia mogą powodować impulsywne i niebezpieczne zachowania, jak: samo okaleczanie się, podejmowanie prób samobójczych lub grożenie nimi, jeśli mają poczucie, że partner lub partnerka chce ich zostawić.
Osoby z tej grupy często odczuwają silną potrzebę zależności. W jednej chwili mogą czuć miłość, podziw czy uwielbienie do swojego partnera/rki i widzieć go/ją jako wręcz doskonałego, na zmianę z odczuwaniem do niego/do niej nienawiści, pogardy czy furii oraz zmienić widzenia go/jej z doskonałego na absolutnie złego i nie posiadającego żadnych zalet, ani jakichkolwiek dobrych cech. Osoby te skłonne są do nagłych, nieoczekiwanych zmian w ocenie innych osób na skali „zły-dobry”, np.: w jednej chwili postrzegają kogoś jako osobę opiekuńczą i troskliwą, a chwilę później mogą jaką widzieć jako surową i karzącą. Jest to naprzemienny i cyrkularny proces idealizacji-dewaluacji.
Poza tym osoby cierpiący z powodu zaburzenia osobowości typu „borderline” często odczuwają silną potrzebę zależności, tzn. w relacjach mogą być zaborcze, nadmiernie zazdrosne, itp. Jednocześnie panicznie boją się porzucenia. Osoba z tym typem zaburzeń osobowości może w jednym momencie idealizować partnera/partnerkę i nie wyobrażać sobie życie bez niego, a chwilę później go/ją dewaluować czując, np.: wstręt, złość czy nienawiść. Efektem takiego przeżywania relacji z jest ich niestabilność czy trudność w zbudowaniu satysfakcjonującej, opartej na zaufaniu oraz bliskości relacji z drugą osobą.
Psychoterapia:
W praktykowanym przeze mnie modelu psychoterapii psychodynamicznej, tzn.: Psychoterapii Skoncentrowanej na Przeniesieniu (TFP – Transference Focus Psychotherapy) istnieje realna możliwość pomocy i leczenia pacjentów z zaburzeniami osobowości. Sesje w modelu TFP odbywają się dwa razy w tygodniu w tych samych dniach i o tej samej porze. Daje to pacjentowi poczucie stabilizacji i regularnej powtarzalności. W wyniku stabilnej struktury sesji oraz odpowiedniego stylu pracy terapeutycznej dochodzi do postępującego normowania się życia pacjenta. Regularnie, w różnych obszarach życia funkcjonowanie się stabilizuje. W dłużej perspektywie dochodzi do trwałych zmian w strukturze osobowości umożliwiających:
- radzenie sobie z emocjami, także z gniewem;
- budowanie stabilnych i satysfakcjonujących relacji interpersonalnych;
- zmniejszenie impulsywności;
- znaczne zmniejszenie lęków separacyjnych;
- ogólne ustabilizowanie funkcjonowania.
Zobacz także: Psychoterapia zaburzeń osobowości
Ciekawy artykuł. Sama mam zdiagnozowane borderline, a to dużo mi wyjaśniło.
Witam, Twój blog jest fantastyczny. Jestem święcie przekonany, że przy tak merytorycznych wpisach jakie prezentujesz już wkrótce podbijesz szczyty wyszukiwarek w swojej niszy. Gratuluję 😉
Wspaniałe pomysły kosztuja grosze. Bezcenni są ludzie, którzy je urzeczywistniają. Twój blog jest tego wspaniałym przykladem…